Tegenwoordig raken steeds meer mensen overspannen of ergers nog, ze komen in een burn-out terecht. De eerste tekenen van een burn-out zijn vermoeidheid, sneller geïrriteerd en slecht met stressvolle situaties kunnen omgaan. Heb je het idee dat je opgebrand bent lees dan verder om te ontdekken wat je zelf kunt doen om weer energieker te worden.

Kenmerken van een burn-out

Een burn-out is ontstaat meestal na een langere periode (een half jaar of langer) van bovengemiddelde stress. Veel mensen denken bij stress direct aan de werkomgeving maar stress kan ook door andere zaken worden veroorzaakt. Daarover verderop meer.

Of je in burn-out zit is te merken aan lichamelijke en psychische symptomen. Deze zijn:

      Buitengewoon vermoeid. Dit kan al in de ochtend en zelfs direct na het opstaan het geval zijn. In de avonduren kan je juist meer energie krijgen. Dit komt door een ontregeling van het stress-response hormoon cortisol.

      Een achteruitgang van het incasseringsvermogen. Slechter met tegenslagen en stressvolle situaties kunnen omgaan. Sneller geïrriteerd, ook om onbenullige zaken.

      Moeite met opstaan

      Een slechte weerstand, vatbaarder voor infecties zoals verkoudheidjes en griep

      Een verhoogde behoefte aan zoet of zout eten

      Behoefte aan stimulerende middelen zoals koffie en energiedrankjes om de dag goed door te kunnen komen

      Brain fog of een licht gevoel in het hoofd

      Minder zin in seks

      Problemen om af te vallen

      Depressieve gedachten en gevoelens

      Een te lage bloeddruk

      Pijn in de onderrug

      Sneller duizelig

      Concentratieproblemen

      Geheugenproblemen

      Slechter slapen

      Je opgejaagd voelen

      Veel piekeren

      Een gevoel van machteloosheid

      Hoofdpijn

      Hartkloppingen

      Pijn op de borst

      Buikpijn en een opgeblazen gevoel

      Spijsverteringsproblemen

Heb je regelmatig meerdere van bovengenoemde klachten dan is dat een aanwijzing dat je mogelijk een burn-out hebt. Bespreek je klachten met je huisarts, deze kan beoordelen of onderzoek nodig is en of je hulp nodig hebt.

Mogelijke oorzaken

Een burn-out is het gevolg van langdurige stress. Dit kan fysieke of psychische stress zijn, of een combinatie van beiden. Voor veel mensen is het werk een bron van stress. Dit kan een hoge werkdruk zijn maar ook het gebrek aan verantwoordelijkheid of het ontbreken van doorgroeimogelijkheden kunnen zorgen voor stress. In de privésfeer hebben we vaak ook te maken met allerlei vormen van stress. Denk daarbij aan relatieproblemen, de zorg voor zieke familieleden of financiële problemen.

Een vorm van stress die vaak over het hoofd wordt gezien is fysieke stress. Een bron van fysieke stress is te hard te trainen. Je raakt dan overtraind. Ook voor fysieke stress zorgt slechte en ongezonde voeding. Het roken van tabak of teveel alcohol drinken. Onvoldoende nachtrust is ook een vorm van fysieke stress die vaak over het hoofd wordt gezien.

In de praktijk is het vaak een combinatie van stressfactoren die voor een burn-out zorgen. Om een burn-out te krijgen moet er langere tijd (een half jaar tot meerdere jaren) sprake zijn van een hoge stressbelasting. Een weekje hard werken om een deadline te halen zal normaal gesproken niet leiden tot een burn-out. Het lichaam zal hier weer snel van kunnen herstellen als in de opvolgende weken weer voldoende rust kan worden genoten.

Als het, bijvoorbeeld, op het werk niet zo lekker gaat, je ongezond eet en weinig slaapt dan kan dit op den duur zorgen voor een burn-out. Terwijl een enkele van de stressfactoren misschien niet tot een burn-out leiden. Het is de opeenstapeling van stressoren die er voor zorgen dat je in een burn-out kan belanden.

Hoe het lichaam omgaat met stress

Er zijn allerlei bronnen van stress. Hoe het lichaam hiermee omgaat is altijd hetzelfde. Het heeft te maken met onze hormonen. Bij stress maakt het lichaam adrenaline aan. Dit is zo vanuit de evolutie gegroeid. Door adrenaline wordt je alerter en sterker. Het hart gaat harder pompen en de ademhaling wordt sneller. Dit zorgt ervoor dat je kan vechten of vluchten. Of in onze huidige samenleving, die deadline kan halen.

Nadat de stressor is verdwenen moet de adrenaline geneutraliseerd worden. Dit doet het lichaam door cortisol aan te maken. Cortisol kan je zien als het stress response hormoon. Heb je vaak stress dan wordt er vaak adrenaline en cortisol aangemaakt. Het aanmaken van cortisol gebeurt in de bijnieren. Op den duur kunnen de bijnieren uitgeput raken. Dit is feitelijk wat een burn-out is. Een burn-out wordt daarom ook wel een bijnieruitputting genoemd.

Wat te doen bij een burn-out

Bij een burn-out is het belangrijk om allereerst de bronnen van stress uit je leven te verbannen. Voor zover dat mogelijk is. Bekijk of er op het werk andere afspraken gemaakt kunnen worden zodat je ontlast wordt of betere vooruitzichten krijgt. Het zal niet mogelijk zijn om alle stressbronnen uit je leven te verbannen maar probeer in ieder geval tegenover iedere stressbron een vorm van ontspanning of rust te zetten.

Het is bij een burn-out belangrijk om goed op je voeding te gaan letten. Om de hormoonhuishouding weer in balans te krijgen heeft je lichaam de juiste vitaminen, mineralen, antioxidanten en spoorelementen nodig. Eet hiervoor veel groente en fruit. Voor je hormonen zijn ook aminozuren (eiwitten) en vetzuren nodig. Met name onverzadigde vetzuren zijn belangrijk voor de aanmaak van hormonen. Deze zitten in vette vissoorten, avocado’s, noten en plantaardige oliën.

Misschien nog wel belangrijker dan wat je eet is wat je niet eet. Toegevoegde suikers en geraffineerde koolhydraten vormen een grote fysieke belasting op je lichaam. Probeer deze zoveel mogelijk te vermijden. Zo ontlast je je lever van het zware werk wat deze heeft om deze te verwerken en blijft er capaciteit over voor je herstel.